Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
Karşılaştırmalı Perspektiften Türkiye’de Militarizm SBU311234300
ÖnkoşullarYok
YarıyılBahar
Dersin DiliTürkçe
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüSeçmeli @ Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Lisans Programı
Seçmeli @ İktisat Lisans Programı
Ders KategorisiUzmanlık/Alan Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü
Dersin KoordinatörüMehmet Akif Okur
Dersi Veren(ler)Mehmet Akif Okur
Asistan(lar)ı
Dersin AmacıSiyaset biliminin ve modern toplumlarda demokrasi tartışmalarının temel konularından olan militarizm konusunda, öğrencileri karşılaştırmalı bir perspektiften Türkiye’yi analiz etmeye yarayacak bilgi ve kuramsal araçlarla donatmak.
Dersin İçeriğiBu derste Türkiye’de militarizmin farklı biçimlerinin kuramsal ve karşılaştırmalı bir bakış açısı da kullanılarak incelenmesi hedeflenmektedir. Türkiye’de siyasal, iktisadi, ideolojik alanlardaki militarizasyonu karşılaştırmalı açıdan analiz edilebilmek amacıyla öncelikle kısaca Avrupa, Latin Amerika ve Ortadoğu gibi örnekler üzerinden modern kapitalist toplumlarda bir iktidar tekniği olarak militarizm incelenmektedir. Ardından Türkiye’de militarizmin farklı biçimlerinin tanımlanması ve analizine odaklanılmaktadır. Militarizm analizini tamamlayacak şekilde anti-militarist düşünce ve siyasetin biçimleri ve imkânları da dersin içeriğinde yer almaktadır.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • - Evren Balta Paker ve İsmet Akça (der.), Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti, Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2010. - Ahmet İnsel-Ali Bayramoğlu (der.), Bir Zümre, Bir Parti. Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, İstanbul, 2004. 1. Militarizm ve Anti-Militarizm - ALTINAY, Ayşe Gül (2005), “Militarizm”, Fikret Başkaya (ed.), Kavram Sözlüğü - AKÇA, İsmet – Evren BALTA PAKER (2010) “Ordu, Devlet, Güvenlik Siyaseti Üzerine Bir Değerlendirme”, Evren Balta Paker ve İsmet Akça (der.), Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti, Bilgi Üniversitesi Yay., ss. 1-32. - ALTINAY, Ayşe Gül (2009), “Tabulaşan Ordu, Yok Sayılan Militarizm. Türkiye’de Metodolojik Militarizm Üzerine Notlar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 9: Dönemler ve Zihniyetler, İletişim Yay., ss. 1245-1257. 2. Kapitalizm, modern ulus-devlet ve militarizm: Avrupa deneyimi - GIDDENS, Anthony (1985), Nation-State and Violence, Polity Press with Blackwell Publishers, Cambridge and Oxford, ss. 53-60, 103-116. (Türkçesi var.) - MANN, Michael (1993), The Sources of Social Power volume II: The Rise of Classes and Nation-States 1760-1914, Cambridge University Press, New York, ss. 402-443. - TILLY, Charles (1990), “How War Made States, and Vice Versa”, Coercion, Capital and European States, AD 990-1990, Basil Blackwell, Cambridge & Oxford, ss. 67-95. (Türkçesi var.) 3. Latin Amerika’da militarizm - ROUQUIÉ, Alain (1998), “The Military in Latin American Politics Since 1930”, Leslie Bethell (ed.), Latin America: Politics and Society Since 1930, Cambridge University Press, Cambridge, ss. 145-216. - KOONINGS,Kees & Dirk KRUIJT (2003), “Latin American Political Armies in the Twenty-First Century”, Bulletin of Latin American Research, 22/3, s. 371-384. 4. Ortadoğu’da militarizm - OWEN, Roger (2004), “The military in and out of politics”, State, Power and Politics in the Making of the Modern Middle East, Routledge, ss. 198-220. - BEN-ELIEZER, Uri (1997), “Rethinking the Civil-Military Relations Paradigm. The Inverse Relation Between Militarism and Praetorianism Through the Example of Israel”, Comparative Political Studies, 30/3, ss. 356-374. 5. Türkiye’de ordu gücünün siyasi, iktisadi, yasal kaynakları - BAYRAMOĞLU, Ali (2004), “Asker ve Siyaset”, Ahmet İnsel-Ali Bayramoğlu (der.), Bir Zümre, Bir Parti. Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, İstanbul, ss. 59-118. - AKAY, Hale (2009), Türkiye’de Güvenlik Sektörü: Sorular, Sorunlar, Çözümler, TESEV Yayınları, (http://www.tesev.org.tr/UD_OBJS/PDF/DEMP/guvenlik%20siyasa%201.pdf.) - KARDAŞ, Ümit (2009), “Askeri Yargı”, Ali Bayramoğlu ve Ahmet İnsel (ed.), Almanak Türkiye 2006-2008 Güvenlik Sektörü ve Demokratik Gözetim, TESEV Yayınları, İstanbul, ss. 66-72. http://www.tesev.org.tr/UD_OBJS/PDF/DEMP/almanak2008_02_07_09.WEB%20icin.pdf. - ÜSKÜL, Zafer (1997), Siyaset ve Asker. Cumhuriyet Döneminde Sıkıyönetim Uygulamaları, İmge Kitabevi, Ankara, ss. 27-39, 69-76, 305-311. - AKÇA, İsmet (2010), Türkiye’de Askeri-İktisadi Yapı: Durum, Sorunlar, Çözümler, TESEV Yayınları, (http://www.tesev.org.tr/UD_OBJS/PDF/DEMP/guvenlik-siyasa-2pdf.pdf) 6. Türkiye’de ordu gücünün ideolojik dayanakları -CİZRE, Ümit (2004), “Egemen İdeoloji ve Türk Silahlı Kuvvetleri: Kavramsal ve İlişkisel Bir Analiz”, Ahmet İnsel-Ali Bayramoğlu (der.), Bir Zümre, Bir Parti. Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, İstanbul, ss. 135-162. - BORA, Tanıl (2004), “Ordu ve Milliyetçilik”, Ahmet İnsel-Ali Bayramoğlu (der.), Bir Zümre, Bir Parti. Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, İstanbul, ss. 163-178. - ALTINAY, Ayşe Gül (2004), “Eğitimin Militarizasyonu: Zorunlu Milli Güvenlik Dersi” in Ahmet İnsel-Ali Bayramoğlu (der.), Bir Zümre, Bir Parti. Türkiye’de Ordu, Birikim Yayınları, İstanbul, ss. 179-200. -AKYAZ, Doğan (2002), “Ordu ve Resmi Atatürkçülük”, Ahmet İnsel (der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 2 Kemalizm, İletişim Yayınları, İstanbul, ss. 180-191. - ÖZCAN, Gencer (2006), “Türkiye’de Siyasal Rejim ve Güvenlikleştirme Sorunsalı”, Burak Ülman ve İsmet Akça (der.), İktisat, Siyaset, Devlet Üzerine Yazılar. Prof.Dr. Kemâli Saybaşılı’ya Armağan, Bağlam Yay., İstanbul, ss. 355-378. 7. Türkiye’de askeri müdahalelerin siyasal sosyolojisi 1: - AKÇA, İsmet (2010), “Ordu, Devlet ve Sınıflar: 27 Mayıs 1960 Darbesi Üzerinden Alternatif Bir Okuma Denemesi”, Evren Balta Paker ve İsmet Akça (der.), Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, ss. 351-406. - AKÇA, İsmet (2008) “27 Mayıs’tan 12 Eylül’e Militarizm ve Kapitalist Hegemonya”, 1908’den 2008’e Ulus-Devlet ve Ordu, Yıldız Teknik Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümü tarafından düzenlenen konferans tebliği. - ÜNSALDI, Levent (2008), Türkiye’de Asker ve Siyaset, Kitap Yay., İstanbul, ss. 66- 103. 8. Türkiye’de askeri müdahalelerin siyasal sosyolojisi 2: - “Otorite Bunalımı ve 12 Eylül Darbesi”, Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, Cilt 6, İletişim yay., 1988, s. 2358-2416. - ÖNGEN, Tülin (2004), “Türkiye’de Siyasal Kriz ve Krize Müdahale Stratejileri: “Düşük Yoğunluklu Çatışma”dan “Düşük Yoğunluklu Uzlaşma” Rejimine”, Neşecan Balkan-Sungur Savran (der.), Sürekli Kriz Politikaları. Türkiye’de Sınıf, İdeoloji ve Devlet, Metis yay., ss. 76-104. 9. Türkiye’de askeri müdahalelerin siyasal sosyolojisi 3: - COOK, Steven (2008), Yönetmeden Hükmeden Ordular. Türkiye-Mısır-Cezayir, Hayykitap, ss. 253-300. - AKÇA, İsmet– Evren BALTA PAKER (2011), “Beyond Military Tutelage? Analyzing Military Politics under the Justice and Development Party Government”, E.S. Canan-Sokullu (ed.), Debating Security: Challenges and Changes for Turkey in the 21st Century, Maryland: Lexington. 10. İç Savaş, Militarizasyon ve Milli Güvenlik Devleti - JACOBY, Tim (2005), “Semi-Authoritarian Incorporation and Autocratic Militarism in Turkey”, Development and Change, 36/4, ss. 641-665. - BALTA PAKER, Evren (2010), “Dış Tehditten İç Tehdide: Türkiye’de Doksanlarda Ulusal Güvenliğin Yeniden İnşası”, Evren Balta Paker ve İsmet Akça (der.), Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti, Bilgi Üniversitesi Yay., s. 407-431. - GEDİK, Esra (2009), “Türkiye’de Şehit Annelerinin Savaş ve Çözüm Algıları”, Fe Dergi, 1/2, ss. 29-43. - GEDİK, Esra (2009), “Savaşın Geride Bıraktıkları, Anneler”, Amargi, Sayı 15. 11. Modern Devlet ve Zorunlu Askerlik - BRÖCKLİNG, Ulrich (2001), Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi, Ayrıntı Yay., ss. 94-118, 164-245, 405-409. - ZÜRCHER, Erik Jan (2003), “Teori ve Pratikte Osmanlı Zorunlu Askerlik Sistemi (1844-1918)”, Erik Jan Zürcher (der.), Devletin Silahlanması. Ortadoğu’da ve Orta Asya’da Zorunlu Askerlik, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, ss. 87-104. - PEKER DOĞRA, Aslı Ö. (2010), “İktidarın Kılcal Damarları ya da Türkiye’de Zorunlu Askerlik, Jandarma ve Devlet”, Evren Balta Paker ve İsmet Akça (der.), Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti, Bilgi Üniversitesi Yay., ss. 433-452. 12. Zorunlu Askerlik ve Vicdani Red - TOKER, Nilgün (2008), “Vicdani Red, Sivil İtaatsizlik ve Antimilitarizm”, Özgür Heval Çınar ve Coşkun (Yay.Haz.), Çarklardaki Kum: Vicdani Red. Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler, İletişim Yay., ss. 79-94. - PARLA, Taha (2008), “Vicdani Reddin Felsefi Gerekçeleri”, Özgür Heval Çınar ve Coşkun (Yay.Haz.), Çarklardaki Kum: Vicdani Red. Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler, İletişim Yay., ss. 95-100. - SPECK, Andreas (2006), “Dünyada Çağdaş Red ve Red Hareketlerinin Anahatları. Savaş Karşıtı Uluslararası Hareket İçinde Red”, Birikim, Sayı 207, ss. 42-54. - ÜSTERCİ, Coşkun ve Uğur YORULMAZ (2008), “Türkiye’de Vicdani Red”, Özgür Heval Çınar ve Coşkun Üsterci (Yay.Haz.), Çarklardaki Kum: Vicdani Red. Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler, İletişim Yay., ss. 217-231. - ALTINAY, Ayşe Gül (2008), “Künye Bellemeyen Kezbanlar: Kadın Redçiler Neyi Reddediyorlar”, Özgür Heval Çınar ve Coşkun Üsterci (Yay.Haz.), Çarklardaki Kum: Vicdani Red. Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler, İletişim Yay., ss. 113-134. 13. Militarizm ve Toplumsal Cinsiyet - COCKBURN, Cynthia (2009), “Toplumsal Cinsiyet, Şiddet ve Savaş: Feminizmin Savaş Üzerine Çalışmalara Söyledikleri”, Buradan Baktığımızda. Kadınların Militarizme Karşı Mücadelesi, Metis Yay., İstanbul, ss. 277-308. - SAIGOL, Rubina (2000), “Militarizasyon, Ulus ve Toplumsal Cinsiyet: Şiddetli Çatışma Alanları Olarak Kadın Bedenleri”, Ayşe Gül Altınay (der.), Vatan Millet Kadınlar, İletişim Yay., ss. 213-245. - GEDİK, Esra (2009), “Türkiye’de Militarizmin Üç Kadın(lık) Hali”, Birikim, 240, s. 64-72. - SANCAR, Serpil (2009), “Askerlik, Militarizm ve Erkeklik”, Erkeklik: İmkânsız İktidar, Metis Yay., İstanbul, ss. 153-174. - BİRİCİK, Alp (2008), “Çürük Raporu ve Türkiye’de Hegemonik Erkekliğin Yeniden İnşası”, Özgür Heval Çınar ve Coşkun Üsterci (Yay.Haz.), Çarklardaki Kum: Vicdani Red. Düşünsel Kaynaklar ve Deneyimler, İletişim Yay., ss. 143-149.
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Öğrenciler - siyaset biliminin temel çalışma alanlarından asker-siyaset ilişkileri ve militarizm konularına bilimsel yaklaşma becerisini edinecekler;
  2. - militarizm kavramının toplumsal, siyasal, kültürel, ekonomik süreçlerle ilişkisini kavrayabilecekler;
  3. - militarizmin Türkiye’deki mevcut yansımalarını bilimsel bağlamına oturtabilmek için teorik ve karşılaştırmalı bir bakış açısına sahip olacaklar;

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3
PÇ-1---
PÇ-2---
PÇ-3---
PÇ-4---
PÇ-5---
PÇ-6---
PÇ-7---
PÇ-8---
PÇ-9---
PÇ-10---
PÇ-11---

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Militarizm ve Anti-Militarizm - ALTINAY, Ayşe Gül (2009), ss. 1245-1257. - AKÇA, İsmet – Evren BALTA PAKER (2010) ss. 1-32.
2Kapitalizm, modern ulus-devlet ve militarizm: Avrupa deneyimi - GIDDENS, Anthony (1985), ss. 53-60, 103-116. - MANN, Michael (1993), ss. 402-443. - TILLY, Charles (1990), ss. 67-95.
3Latin Amerika’da militarizm - ROUQUIÉ, Alain (1998), ss. 145-216. - KOONINGS,Kees & Dirk KRUIJT (2003), s. 371-384.
4Ortadoğu’da militarizm - OWEN, Roger (2004), ss. 198-220. - BEN-ELIEZER, Uri (1997), ss. 356-374.
5Türkiye’de ordu gücünün siyasi, iktisadi, yasal kaynakları - BAYRAMOĞLU, Ali (2004), ss. 59-118. - AKAY, Hale (2009), - AKÇA, İsmet (2010)
6Türkiye’de ordu gücünün ideolojik dayanakları -CİZRE, Ümit (2004), ss. 135-162. - BORA, Tanıl (2004), ss. 163-178. - ALTINAY, Ayşe Gül (2004), ss. 179-200.
7Türkiye’de askeri müdahalelerin siyasal sosyolojisi 1 - AKÇA, İsmet (2010), ss. 351-406. - AKÇA, İsmet (2008)
8Ara Sınav 1 / Uygulama veya Konu Tekrarı
9Türkiye’de askeri müdahalelerin siyasal sosyolojisi 3- COOK, Steven (2008), ss. 253-300. - AKÇA, İsmet– Evren BALTA PAKER (2011)
10İç Savaş, Militarizasyon ve Milli Güvenlik Devleti - JACOBY, Tim (2005), ss. 641-665. - BALTA PAKER, Evren (2010), ss. 407-431.
11Modern Devlet ve Zorunlu Askerlik - BRÖCKLİNG, Ulrich (2001), ss. 94-118, 164-245, 405-409. - ZÜRCHER, Erik Jan (2003), ss. 87-104. - PEKER DOĞRA, Aslı Ö. (2010), ss. 433-452.
12Zorunlu Askerlik ve Vicdani Red - TOKER, Nilgün (2008), ss. 79-94. - SPECK, Andreas (2006), ss. 42-54. - ÜSTERCİ, Coşkun ve Uğur YORULMAZ (2008), ss. 217-231.
13Militarizm ve Toplumsal Cinsiyet - COCKBURN, Cynthia (2009), ss. 277-308. - SAIGOL, Rubina (2000), ss. 213-245. - GEDİK, Esra (2009), ss. 64-72. - SANCAR, Serpil (2009), ss. 153-174.
14Araştırma Sunumları
15Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım1515
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Ödev225
Sunum/Jüri320
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati163
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması132
Derse Özgü Staj
Ödev25
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Projeler
Sunum / Seminer31
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)140
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok