Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
Türkçenin Söz VarlığıTDE339424200
ÖnkoşullarYok
YarıyılGüz, Bahar
Dersin DiliTürkçe
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüSeçmeli @ Türk Dili ve Edebiyatı Lisans Programı
Ders KategorisiTemel Meslek Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimTürk Dili ve Edebiyatı Bölümü
Dersin KoordinatörüZühal Ölmez
Dersi Veren(ler)Zühal Ölmez
Asistan(lar)ıZeynep Pınar Can
Dersin AmacıEski Türkçeden günümüze kadar olan dönemlerde Türkçenin söz varlığını ve söz varlığındaki değişiklikleri örnekleriyle öğrenmek.
Dersin İçeriğiSözvarlığı (vocabulary) ve sözcükbilim (leksikoloji) nedir? Dil bilim içindeki yeri ve bu konuda yapılan araştırmalar üzerinde durulacak. Eski Türkçeden başlayarak Türkçenin bütün tarihi dönemlerindeki söz varlığı, söz varlığında hangi değişikliklerin gerçekleştiği, alıntı sözcüklerin durumu incelenecek. Türkçenin tarihi dönemlerinde türeme, birleştirme, ikileme, tekrar vb. yollarla oluşturulan sözcükler değerlendirilecek. Ayrıca Eski Türkçedeki söz varlığının Türkiye Türkçesi ve ağızlarındaki durumu üzerinde durularak günümüze hangi sözcüklerin değişerek, hangilerinin değişmeden ulaştığı araştırılacak. Söz varlığı değerlendirilirken farklı kültürel alanlardaki ve günlük hayattaki (tarım, tıp, mutfak, gelenek-görenek vb.) sözcükler sınıflandırılarak incelenecek. Toplumsal süreçlerin dile etkisi tartışılacak.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Doğan Aksan, Türkçenin Söz Varlığı, Ankara 1996.
  • Doğan Aksan, En Eski Türkçenin İzlerinde, İstanbul 2020.
  • Doğan Aksan, Anadilimizin Söz Denizinde, Ankara 2002.
  • Doğan Aksan, Türkçenin Gücü, Ankara 1987.
  • Günday Kayaoğlu, “Balkan Dillerine Türkçeden Geçen Bakırcılık Terimlerive bakır kap-kacak adları”, III. Milletlerarası T,ürk Folklor Kongresi Bildirileri, V, 1987: 183-221
  • Hasan Eren, “Türkçede Rumca Alıntılar”, Türk Dili XXXI, 1975: 180-183.
  • Hasan Eren, “Türkçede Ermenice Alıntılar”, Türk Dili, No: 524, 1995: 859-904.
  • Hasan Eren, “Sırça Köşk’te”... IV, Türk Dili, No. 517, 26-62.
  • H. Boeschoten, Aspects of Language Variation: Turkish Linguistics Today, Leiden-Köln, 1991: 149-176.
  • Kamile İmer, “Türkçenin Sözvarlığındaki Yeni Öğeler”, Dilbilim Araştırmaları 1991: 18-28
  • Kamile İmer, “Toplumsal Süreçlerin Dile Yansıması”, Dilbilim Araştırmaları 1995: 20-38.
  • Kamile İmer, Ahmet Kocaman, A. Sumru Özsoy, Dilbilim Sözlüğü, İstanbul, 2013
  • Sir Gerard Clauson, “Türkçe Sözler Üzerinde Araştırmalar”, Jean Deny Armağanı, Ankara, 67-70.
  • Leyla Subaşı-Uzun, “Türkçedeki Deyim Yapılarında Biçimbilimsel ve Sözdizimsel Özellikler”, Dilbilim Yazıları, 1991: 57-64.
  • Talat Tekin, “Cumhuriyet Döneminde Türkçenin Gelişmesi”, Dilbilim Araştırmaları, 1994:4-10
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Sözvarlığı ve Sözcükbilim terimlerini tanımlar.
  2. Eski Türkçenin sözvarlığını inceleme, yorumlama yeteneği kazanır.
  3. Orta Türkçenin sözvarlığını inceleme, yorumlama yeteneği kazanır.
  4. Eski Türkçeden günümüze Türkçenin söz dağarcığının gelişim ve değişimini inceleme yeteneği kazanır.
  5. Tarihsel süreç içinde sözcüklerin anlamsal değişimleri hakkında bilgi edinir.

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5
PÇ-1-----
PÇ-2-----
PÇ-3-----
PÇ-4-----
PÇ-5-----
PÇ-6-----
PÇ-7-----
PÇ-8-----
PÇ-9-----
PÇ-10-----
PÇ-11-----

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Ders içeriği hakkında bilgi verilecek. Söz Varlığı (vocabulary) ve sözcükbilim (leksikoloji) nedir? Konuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
2Sözvarlığının içerdiği öğelerKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
3Türkçe Sözvarlığının Temel NitelikleriKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
4Türkçe Sözvarlığının Temel NitelikleriKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
5Eski Türkçenin SözvarlığıKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
6Eski Türkçenin SözvarlığıKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
7Orta Türkçenin SözvarlığıKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
8Ara Sınav 1
9Orta Türkçenin SözvarlığıKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
10Yabancı Dillerin Türkçeye EtkisiKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
11Türkçenin Başka Dillere EtkisiKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
12Türkiye Türkçesinin SözvarlığıKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
13Türkiye Türkçesinin SözvarlığıKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
14Anadolu Ağızlarının SözvarlığıKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
15Anadolu Ağızlarının SözvarlığıKonuyla İlgili Kaynakların Araştırılıp Okunması
16Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Ödev130
Sunum/Jüri
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar130
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati142
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması134
Derse Özgü Staj
Ödev110
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Projeler
Sunum / Seminer
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)110
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)110
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok