Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
Çeviri TarihiMTF205123200
ÖnkoşullarYok
YarıyılGüz
Dersin DiliTürkçe, Fransızca
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüZorunlu @ Fransızca Mütercim Tercümanlık Lisans Programı (2018 versiyon)
Ders KategorisiTemel Meslek Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimBatı Dilleri ve Edebiyatı Bölümü
Dersin KoordinatörüAyse Banu Karadag
Dersi Veren(ler)Ayse Banu Karadag
Asistan(lar)ıMurat Onur Sabaz
Dersin AmacıBu dersin amacı, öğrencilerin çeviribilimin tarihsel gelişim süreci hakkında farkındalık geliştirmelerine yönelik olarak farklı ülkelerde farklı zamanlardaki çevirmen söylemleri hakkında bilgi vermek ve mesleki etik ve sorumluluk konularında bilinç kazandırmaktır. Ders aynı zamanda tarihe ilişkin bakış açısı geliştirerek, disiplinlerarası bir yaklaşımla fikirlerin yeni görüşlere uyarlamasında gerekli görülen zihinsel esnekliği kazandırmayı amaçlamaktadır.
Dersin İçeriğiEski çağdan günümüze dünyada ve Türkiye’de çeviriler ve çevirmenler hakkında tarihsel bilgi; farklı ülkelerde farklı zamanlardaki çevirmen söylemleri; çeviri okulları ve hareketleri; disiplinlerarasılık bağlamında çeviribilimin tarihsel gelişim süreci; tarihteki çevirmenlerin mesleki etik ve sorumluluk bilinci; Tanzimat’tan günümüze çeviri ve çevirmen tanıklıkları.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Antoine Berman. 1989. "La Traduction et ses discours". Meta. 34/4. 672-679.
  • Ayşe Banu Karadağ. 2008. "Batı Medeniyeti Mitosu Robinson Crusoe’nun Osmanlıcadaki Çeviri Macerası Üzerine". Çevı̇rı̇nı̇n Tanıklığında ‘Medenı̇yet’ı̇n Dönüşümü. İstanbul: Diye Yayınları. 107-133.
  • Ayşe Banu Karadağ. 2012. “Çeviri Tarihimizde Fennî Romanlarla Bir Kültür Repertuarı Oluşturmak”. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi. 2012/2. 6. 45-73.
  • Ayşe Banu Karadağ. 2013. "Çeviri Tarihimizde 'Gözle Görülür' Bir Mütercime: Fatma Aliye Hanım”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Aralık 2013. 37/2. 1-16.
  • Ayşe Banu Karadağ. 2013. “Tanzimat Dönemi'nden İkinci Meşrutiyet Dönemi'ne Kadın Çevirmenlerin Çeviri Tarihimizdeki 'Dişil' İzleri”. Humanitas - International Journal of Social Sciences. Bahar 2013/2. 105- 126
  • Ayşe Banu Karadağ. 2014. “Batı'nın Çevrilmesini “Medeniyet” Odağıyla Yeniden Okumak: Tanzimat Dönemi/Sonrası Çeviriler ve “Çekinceli” Cesur Çevirmenler”. Tanzimat ve Edebiyat - Osmanlı İstanbulu’nda Modern Edebi Kültür. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. 481- 504.
  • Ayşe Banu Karadağ. 2014. “Tanzimat'tan II. Meşrutiyet’e Çeviri Roman Hallerine Ön söz / Son Söz Tanıklıkları”. Metnin Halleri: Osmanlı'da Telif, Tercüme ve Şerh. İstanbul: Klasik Yayınları. 99-145.
  • Cemal Demircioğlu. 2016. "Judy Wakabayashi". Çeviribilimde Tarih ve Tarihyazımı". İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. 79-89.
  • Gideon Toury. 2004. “Çeviri Normlarının Doğası ve Çevirideki Rolü”. (tr. Arzu Eker). Çeviri Seçkisi 2: Çeviriyi Düşünenler (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Dünya. 233-254.
  • Gideon Toury. 2000. “The Nature and Role of Norms in Translation”. The Translation Studies Reader (ed. Lawrence Venuti). London and New York: Routledge. 198-211.
  • Gül Mete Yuva. 2006. La littérature turque et ses sources françaises. Paris: L’Harmattan. 60-67.
  • Hülya Boy & Ayşe Banu Karadağ. Molière’in Les Fourberies de Scapin’inden “Osmanlıların Molière’i” Âli Bey’in Ayyar Hamza’sına : “Çeviri” Yoluyla “Telif””, Synergies Turquie, 2022/15, 15-132.
  • Işın Bengi Öner. 1999. “Türk Edebiyatında La Dame Aux Camélias Çevirileri”. Çeviri Bir Süreçtir… Ya Çeviribilim?. İstanbul: Sel Yayıncılık. 45-66.
  • Itamar Even-Zohar. 1978/2000. “The Position of Translated Literature within the Literary Polysystem”. The Translation Studies Reader (ed. Lawrence Venuti). London and New York: Routledge.192-197.
  • James Holmes. 1972/2000. “The Name and Nature of Translation Studies”. The Translation Studies Reader (ed. Lawrence Venuti), London and New York: Routledge. 172-185
  • Lieven D’hulst. 2001. “Why and How to Write Translation Histories?”. Emerging Views on Translation History in Brazil (ed. John Milton). Special Issue of Crop (Universidade de Sao Paulo). 6. 21-32.
  • Mathieu Guidère. 2008. Introduction à la traductologie: penser la traduction: hier, aujourd’hui, demain. Brussels: De Boeck. 9-10; 19-20.
  • Muhammed Baydere
  • Safiye Gül Avcı Solmaz
  • Safiye Gül Avcı Solmaz
  • Şehnaz Tahir Gürçağlar. 2002. “What Texts Don’t Tell: The Use of Paratexts in Translation Research.” Crosscultural Transgressions. Research Models in Translation Studies II: Historical and Ideological Issues (ed. Theo Hermans). Manchester: St. Jerome. 44-60.
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Kuramsal, betimleyici ve uygulamalı alanlarda güvenilir bilgi kaynaklarına ulaşarak çeviribilimin tarihsel gelişim sürecini çözümleyebileceklerdir
  2. Tarihteki çevirmenlerin mesleki etik ve sorumluluk bilincini karşılaştırabileceklerdir
  3. Disiplinlerarası bir yaklaşımla, tarih boyunca çeviri ve çevirmen ile ilgili politikaları ve ideolojileri eleştirel bir biçimde inceleyebileceklerdir
  4. Tarihsel bakış açısıyla farklı çeviri stratejilerini tanımlayabileceklerdir
  5. Tarihe ışık tutmak üzere, çeviri sorunları ve çözümleri odaklı literatür taraması yaparak farklı akademik araştırmaları yorumlayabileceklerdir.

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Konu anlatımı: Ders hakkında genel bilgilendirme ve giriş. Çeviri ve çevirmen söylemleri: "La Traduction et ses discours". Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Çeviri söylemlerinin tartışılması. Sınıf-içi Uygulama (20 dk.): Çeviri tarihi nedir sorusuna ilişkin bir metnin okunması, çevrilmesi ve yorumlanması1. Okuma: Antoine Berman. 1989. "La Traduction et ses discours". Meta. 34/4. 672.
2Konu anlatımı: Çeviriye tarihsel bakış-I: "Situation de la traductologie: Délimitation du champ". Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Çeviri tarihi olgusunun tartışılması. Sınıf-içi Uygulama (20 dk.): Çeviribilim nedir sorusuna ilişkin bir metnin çevrilmesi ve yorumlanması.1. Okuma: Mathieu Guidère.
2008. Introduction à la traductologie: penser la traduction: hier, aujourd’hui, demain. Brussels: De Boeck. 9-10.
3Konu Anlatımı: “Çeviribilim Adı ve Doğası”. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Holmes’un metninin tarih vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması. Kısa Sınav 1 (15 dk.): Dersin başında, önceki derslerde işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Okuma: James Holmes. 1972/2004. “Çeviribilim Adı ve Doğası”. (çev. Ayşenaz Koş). Çeviri Seçkisi 2: Çeviriyi Düşünenler (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Dünya. 165-182.
4Konu Anlatımı: Çeviriye tarihsel bakış-II: “Les moyens de transmission- La Traduction”. “Yazınsal Çoğuldizge İçinde Çeviri Yazının Durumu”. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Mete Yuva ve Even-Zohar metinlerinin tarih vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması.1. Okuma: Gül Mete Yuva. 2006. La littérature turque et ses sources françaises. Paris: L’Harmattan. 60-67. 2. Okuma: Itamar Even-Zohar. 1978/2004 “Yazınsal Çoğuldizge İçinde Çeviri Yazının Durumu”. (çev. Saliha Paker). Çeviri Seçkisi 2: Çeviriyi Düşünenler (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Dünya. 191-201.
5Konu Anlatımı: Çeviri tarihi yazımı: “Why and How to Write Translation Histories?” Eşsüremlilik ve artsüremlilik. “Tanzimat'tan II. Meşrutiyet’e Çeviri Roman Hallerine Ön söz / Son Söz Tanıklıkları”. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): D’hulst ve Karadağ’ın metinlerinin tarih vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması1. Okuma: Lieven D’hulst. 2001. “Why and How to Write Translation Histories?”. Emerging Views on Translation History in Brazil (ed. John Milton). Special Issue of Crop (Universidade de Sao Paulo). 6. 21-32. 2. Okuma: Ayşe Banu Karadağ. 2014. “Tanzimat'tan II. Meşrutiyet’e Çeviri Roman Hallerine Ön söz / Son Söz Tanıklıkları”. Metnin Halleri: Osmanlı'da Telif, Tercüme ve Şerh. İstanbul: Klasik Yayınları. 99-145.
6Konu Anlatımı: Tanzimat'tan II. Meşrutiyet’e Çeviri Romanlar: “Batı'nın Çevrilmesini “Medeniyet” Odağıyla Yeniden Okumak: Tanzimat Dönemi/Sonrası Çeviriler ve “Çekinceli” Cesur Çevirmenler”. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Karadağ’ın metninin tarih vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması. Kısa Sınav 2 (15 dk.): Dersin başında, önceki derslerde işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Okuma: Ayşe Banu Karadağ. 2014. “Batı'nın Çevrilmesini “Medeniyet” Odağıyla Yeniden Okumak: Tanzimat Dönemi/Sonrası Çeviriler ve “Çekinceli” Cesur Çevirmenler”. Tanzimat ve Edebiyat - Osmanlı İstanbulu’nda Modern Edebi Kültür. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. 481-504.
7Konu Anlatımı: “Çeviri Normlarının Doğası ve Çevirideki Rolü”. Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Çeviri normları türlerinin tartışılması ve örneklenmesi.1. Okuma: Gideon Toury. 2000. “The Nature and Role of Norms in Translation”. The Translation Studies Reader (ed. Lawrence Venuti). London and New York: Routledge. 198-211.
8Ara Sınav 1
9Konu Anlatımı: Çeviriye tarihsel bakış-III: "Aperçu historique de la traduction". “Türk Edebiyatında La Dame Aux Camélias Çevirileri”. Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Çeviri tarihi olgusunun tartışılması. Sınıf-içi Uygulama (20 dk.): Çeviri farklı tarihsel bakış çeşitlerini ilişkin bir metnin okunması, çevrilmesi ve yorumlanması.1. Okuma: Mathieu Guidère.
2008. Introduction à la
traductologie : penser la traduction: hier, aujourd’hui, demain. Brussels: De Boeck. 19-20. 2. Okuma: Işın Bengi- Öner. 1999. “Türk Edebiyatında La Dame Aux Camélias Çevirileri”. Çeviri Bir Süreçtir... Ya Çeviribilim?. İstanbul. Sel Yayıncılık. 45-66.
10Konu Anlatımı: Çeviri tarihi ve kültür repertuarı. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Karadağ’ın metninin tarih vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması; çeviri yoluyla kültür repertuarının oluşturulmasının ve edebiyat ve kültür dizgesinin şekillendirilmesinin tartışılması. 1. Okuma: Ayşe Banu Karadağ. 2012. “Çeviri Tarihimizde Fennî Romanlarla Bir Kültür Repertuarı Oluşturmak”. İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi. 2012/2. 6. 45-73.
11Konu Anlatımı: Çeviri tarihi ve kadın çevirmenler-I. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Karadağ’ın metinlerin disiplinlerarası bir bakış açısıyla çeviribilim-kadın araştırmaları, tarih etkileşimi bağlamında okunup yorumlanması ve tartışılması. Kısa Sınav 3 (15 dk.): Dersin başında, bu hafta okunması gereken metinle ilgili kısa bir sınavın yapılması.1. Okuma: Ayşe Banu Karadağ. 2013. Çeviri Tarihimizde “Gözle Görülür” Bir Mütercime: Fatma Aliye Hanım”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Aralık 2013. 37/2. 1-16. 2. Okuma: Ayşe Banu Karadağ. 2013. “Tanzimat Dönemi'nden İkinci Meşrutiyet Dönemi'ne Kadın Çevirmenlerin Çeviri Tarihimizdeki “Dişil” İzleri”. Humanitas - International Journal of Social Sciences. Bahar 2013/2. 105-126.
12Konu Anlatımı: Çeviri tarihi ve kadın çevirmenler-II. Sınıf-içi Tartışma (30 dk.): Kadın çevirmenlerin Türk çeviri tarihindeki rolü ve öneminin tartışılması – Seniha Sami Moralı’nın çevirmen kimliği.1. Okuma: Safiye Gül Avcı Solmaz & Ayşe Banu Karadağ. 2024. “The translation of women within the context of the Ottoman-Turkish women’s movement (1868–1935)”, Women's History Review. 33/4, 592-613. 2. Okuma: Safiye Gül Avcı Solmaz & Ayşe Banu Karadağ. 2024. “Tracing the “multiple lives” of a national romantic female translator in the early Turkish Republican period: Seniha Sami Moralı”, The Translator, 2024, 30/3, 319-333.
13Konu Anlatımı: Çeviriyle ilgili önemli kavramların irdelenmesi. Sınıf-içi Tartışma (30 dk.): Çeviri, öz-çeviri, telif, özgün, taklit gibi kavramların tartışılması. Kısa Sınav 4 (15 dk.): Dersin sonunda, bu hafta işlenen konuyla ilgili kısa bir sınavın yapılması.1. Okuma: Hülya Boy & Ayşe Banu Karadağ. 2022. Molière’in Les Fourberies de Scapin’inden “Osmanlıların Molière’i” Âli Bey’in Ayyar Hamza’sına : “Çeviri” Yoluyla “Telif””, Synergies Turquie, 2022/15, 15-132. 2. Okuma: Muhammed Baydere & Ayşe Banu Karadağ. 2019.“Çalıkuşu’nun öz-çeviri serüveni üzerine betimleyici bir çalışma”. RumeliDe Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 5, 314-333.
14Konu Anlatımı: "Batı Medeniyeti Mitosu Robinson Crusoe’nun Osmanlıcadaki Çeviri Macerası Üzerine". Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Karadağ’ın metninin tarih vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması.1. Okuma: Ayşe Banu Karadağ. 2008. "Batı Medeniyeti Mitosu Robinson Crusoe’nun Osmanlıcadaki Çeviri Macerası Üzerine". Çevirinin Tanıklığında ‘Medeniyet’ı̇n Dönüşümü. İstanbul: Diye Yayınları. 107-133.
15Konu Anlatımı: Batı dillerinden tarih boyunca dilimize romanlar. Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Çeviri romanların Türk edebiyat ve kültür dizgesinde var oluş şekillerinin tartışılması.1. Okuma: Ayşe Banu Karadağ. 2019. “Türk Edebiyat ve Kültür Dizgesinin Konukseverliğinde Çeviri Roman Deneyimi.” Doğu Batı 22. 2019/88: 9-25.
16Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım00
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği430
Ödev
Sunum/Jüri
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar130
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati142
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması142
Derse Özgü Staj
Ödev00
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği41
Projeler00
Sunum / Seminer00
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)15
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)110
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok