Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
Dönüşümler ve Geometriler MAT436035300
ÖnkoşullarYok
YarıyılGüz, Bahar
Dersin Diliİngilizce, Türkçe
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüSeçmeli @ Matematik Lisans Programı
Seçmeli @ İlköğretim Matematik Eğitimi Lisans Programı
Ders KategorisiTemel Meslek Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimMatematik Bölümü
Dersin KoordinatörüSalim Yüce
Dersi Veren(ler)Salim Yüce, Filiz Kanbay, Nurten Gürses
Asistan(lar)ı
Dersin AmacıBu dersin amacı, öğrencilerin lisans ve yüksek lisans öğrenimi boyunca gereksinim duyacağı dönüşümler ve geometriler ile ilgili temel bilgilerin verilmesi ve bu alanda karşılaşacağı problemlerin çözüm yollarının kavratılmasıdır. Ders aynı zamanda, geometrilerin temel ilkelerini, geometrik dönüşümler çerçevesinde derinlemesine inceleyerek cebirsel yapılarla geometrik düşünme arasında kuramsal bir bağ kurmayı hedeflemekle birlikte, dönüşümler aracılığıyla simetri, izometri, benzerlik gibi geometrik kavramların yapısal özelliklerini analiz ederek soyut matematiksel kavramları biçimsel, aksiyomatik ve analitik düzeyde yorumlama becerilerini kazandırmayı amaçlanmaktadır.
Dersin İçeriğiAfin uzay, afin dönüşümler; özel afin otomorfizmler; afin alt uzaylar; Öklid uzayı; geometrilerin sınıflandırılması; Öklid düzleminde hareketler; Öklid düzleminde kongrüanslar; benzerlik dönüşümleri; afin dönüşümler; izdüşümler; projektif dönüşümler; topolojik dönüşümler; projektif düzlem.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Ders Kitabı: Hacısalihoğlu, H. Hilmi. Dönüşümler ve Geometriler. Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, Matematik Bölümü, 1998.
  • Zorunlu Kaynak-[1] Gans, David. Transformations and geometries. Appleton-Century-Crofts, 1969.
  • Zorunlu Kaynak-[2] Yüce, Salim. Lineer Cebir. 8. baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, 2025.
  • Zorunlu Kaynak-[3] Yüce, Salim. Analitik Geometri. 9. baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, 2024.
  • Önerilen Kaynak: Hacısalihoğlu, H. Hilmi. Lineer Cebir. Ankara, 1985. Kolman, Bernard, Hill, David R. Uygulamalı Lineer Cebir. 9. baskıdan çeviri (Çeviri Editör: Ömer Akın), Palme Yayıncılık, 2010.
  • Önerilen Kaynak: Yüce, Salim. Sayılar ve Geometri. 1. baskı, Pegem Akademi Yayıncılık, 2020.
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Afin uzay, afin çatı, afin koordinat sistemi ve afin dönüşümler kavramlarını analiz ederek afin alt uzayları tanıyabileceklerdir.
  2. Öklid uzayı çerçevesinde, katı hareketler, yansımalar ve kongrüans kavramları aracılığıyla değerlendirmeler yapabileceklerdir.
  3. Farklı dönüşüm türlerinin geometrik yapılar üzerindeki etkilerini inceleyerek geometrileri sınıflandırabileceklerdir.
  4. Benzerlik dönüşümleri, afin dönüşümleri ve izdüşümleri açıklayabileceklerdir.
  5. Projektif ve topolojik dönüşümleri ifade ederek projektif düzlemi analiz edebileceklerdir.

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Afin Uzay: Afin çatı, Afin koordinat sistemi, afin dönüşümler Ders Kitabı (Bölüm 0)
2Özel afin otomorfizimleri (Merkezil afin otomorfizim, Radyal dönüşüm, Öteleme, Homoteti)Ders Kitabı (Bölüm 0)
3Afin altuzaylar: Afin alt uzayda paralellik, Afin alt uzayda parametrik ve barisentrik ifadeler Ders Kitabı (Bölüm 0)
4Öklid uzayı: Öklid çatısı, öklid koordinat sistemi, r- boyutlu paralelyüzün hacmi Ders Kitabı (Bölüm 1)
5Dönüşümler yardımıyla geometrilerin sınıflandırılmasıDers Kitabı (Bölüm 2)
6Öklid düzleminde Hareketler: Katı hareketler, YansımalarDers Kitabı (Bölüm 3)
7Direkt ve karşıt hareketler, Öklid düzleminde kongrüanslarDers Kitabı (Bölüm 3)
8Ara Sınav 1
9Benzerlik Dönüşümleri: Benzerlik grupları, benzerlik özellikleri, Temel Afin dönüşümDers Kitabı (Bölüm 4)
10Afin dönüşümler: Afin grup, afin özellikler, noktaların doğrudaşlığı, doğruların noktadaşlığı Ders Kitabı (Bölüm 5)
11İzdüşümler: Paralel izdüşümler ve afin dönüşümler, Merkezil izdüşümler, Bölme oranı, Çifte oran, Harmonik bölmeDers Kitabı (Bölüm 6)
122. Yarıyıl içi (2. vize) Sınavı,Projektif dönüşümler: Projektif grup, Projektif dönüşümler ve izdüşümler, Öklid düzleminde projektif geometrisi Ders Kitabı (Bölüm 7)
13Topolojik Dönüşümler: Homeomorfizm, Düzlemin Modelleri, Düzleme homeomorf olmayan yüzeyler Ders Kitabı (Bölüm 8)
14Projektif Düzlem: İdeal nokta, ideal düzlem, doğrudaşlık, noktadaşlık ve Dualite, Projektif Konikler Ders Kitabı (Bölüm 8), Ders Kitabı (Bölüm 5)
15Projektif Düzlem: İdeal nokta, ideal düzlem, doğrudaşlık, noktadaşlık ve Dualite, Projektif Konikler Ders Kitabı (Bölüm 8)
16Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği420
Ödev
Sunum/Jüri
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar140
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati143
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması143
Derse Özgü Staj
Ödev
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği44
Projeler
Sunum / Seminer
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)125
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)135
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok