Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
İstatistikIST114235300
ÖnkoşullarYok
YarıyılBahar
Dersin Diliİngilizce, Türkçe
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüZorunlu @ İstatistik Lisans Programı (%30 İngilizce)
Ders KategorisiTemel Meslek Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik Birimİstatistik Bölümü
Dersin KoordinatörüGülder Kemalbay
Dersi Veren(ler)Filiz Karaman, Gülder Kemalbay
Asistan(lar)ı
Dersin AmacıBu dersin amacı, öğrencilerin istatistiğin temel kavram ve yöntemlerini kavramalarına, veri türleri, betimleyici ölçüler, örnekleme, hipotez testleri, ilişki ve korelasyon analizleri ile normallik değerlendirmesine kavramalarına, gerçek veriler üzerinde istatistiksel yazılım paketleriyle analiz planlayıp yürütmelerine ve elde edilen bulguları görselleştirerek yorumlayıp raporlamalarına yardımcı olmaktır.
Dersin İçeriğiİstatistiksel temel kavramlar ve istatistiksel düşünme; veri türleri ve ölçme düzeyleri, betimsel istatistikler (merkezi eğilim ve yayılım ölçüleri, çarpıklık–basıklık, aykırı değerler); verilerin tablo ve grafiklerle özetlenmesi (frekans ve çapraz tablolar, histogram, kutu grafiği, dağılım diyagramı); hipotez testlerine giriş (H0–H1, p-değeri, güven düzeyi, tek örneklem testleri ve ki-kare bağımsızlık fikri) ile temel raporlama ilkeleri.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Tekin, Vasfi Nadir. İstatistiğe Giriş: Kavramlar – Konu Anlatımları – Çözümlü Problemler. 4.baskı., Seçkin Yayıncılık, 2019.
  • Can, Abdullah. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Pegem Akademi Yayıncılık, 2018.
  • Pallant, Julie. SPSS kullanma kılavuzu: SPSS ile adım adım veri analizi. Anı Yayıncılık, 2017.
  • Moore, David., McCabe, George P., and Craig, Bruce A. Introduction to the Practice of Statistics. W. H. Freeman, 9.baskı, 2017.
  • Walpole, Ronald E., et al. Probability and statistics for engineers and scientists. Pearson, 2022.
  • https://www.ibm.com/products/spss-statistics
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Bu dersi başarıyla tamamlayan öğrenciler, Temel istatistik terimlerini tanımlayıp uygun durumlarda doğru kullanarak istatistiksel bakışla problem tanımlayabileceklerdir.
  2. Veri türlerini ve ölçme düzeylerini ayırt ederek uygun özet istatistik ve görselleştirmeyi seçebileceklerdir.
  3. Tablo ve grafikler (frekans/çapraz tablo, histogram, kutu grafiği, dağılım diyagramı) oluşturup sunabileceklerdir.
  4. İstatistiksel analiz sonuçlarını varsayımlarını dikkate alarak yorumlayıp anlaşılır biçimde raporlayabileceklerdir.
  5. İstatistiksel kavramlar arasında ilişki kurarak, verilen probleme uygun yöntemi seçip gerekçelendirebileceklerdir.

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Konu Anlatımı: İstatistiksel temeller ve kavramlar; anakütle–örneklem, parametre–istatistik, hata türleri, veri toplama yöntemleri. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Kısa bir senaryoda “parametre mi, istatistik mi?” ayrımı ve örnek–anakütle eşlemesi. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Neden örnekleme? Yeniden üretilebilirlik ve ölçüm hatası.1. Betimsel ve çıkarsamalı istatistik türlerinin incelenmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 20,21. 2. İstatistiksel temel kavramların (anakütle–örneklem, parametre–istatistik) gözden geçirilmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 21-23.
2Konu Anlatımı: Veri ve ölçek tipleri; nominal–ordinal–aralık–oransal ölçekler; kesikli–sürekli değişkenler; veri kodlama. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Verilen değişkenleri uygun ölçek tipine sınıflandırma. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Yanlış ölçek seçmenin sonuçları (ör. Likert → aralık varsayımı). Kısa Sınav 1 (15 dk.): Ders sonunda, derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Nicel ve nitel değişken ayrımının yapılması. Kaynak: Ders Kitabı, 22. 2. Ölçme düzeyleri (nominal, ordinal, aralık, oran) için tanım ve örneklerin incelenmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 23-26.
3Konu Anlatımı: Betimleyici istatistikler (merkezi konum ve dağılım ölçüleri); ortalama–medyan–mod; değişim aralığı–varyans gibi ölçülerin hesaplanması. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Küçük bir veri setinde paket program yardımı ile betimsel istatistiklerin hesaplanması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Hangi durumda ortalama yerine medyan kullanılır? Kısa Sınav 2 (15 dk.): Ders sonunda, derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Veri türleri ve veri toplama yöntemlerinin gözden geçirilmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 51-56. 2. Ortalama, medyan, mod; değişim aralığı, varyans ve standart sapmanın hatırlanması ve etkinleştirilmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 101-112; 139-143.
4Konu Anlatımı: Programın veri/değişken pencereleri; dış kaynaktan veri alma; yerel veri dosyası açma,değişken özellikleri (tür, etiket, değer etiketleri, eksik değer), veri aktarım adımları ve doğrulama. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Küçük bir hesap tablosu dosyasını paket programa içe aktarma ve etiketleme. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Aktarımda tür/ayraç/ondalık sorunları ve çözüm yolları.1. Çalışmanın ve kod çizelgesinin hazırlanması; veri ve değişken görünümünün incelenmesi Kaynak: 52-58 [1].
5Konu Anlatımı: Paket program aracılığı ile veri girişi; değişken adlandırma, değer etiketleri, değişkenleri yeniden kodlama; etiketlerin ölçme düzeyi kontrolü,anket kodlama. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Küçük veri setine ait örnek anketin girilmesi; yeniden kodlama örneği. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Anket kodlamada değişkenlerin yeniden kodlanmasının önemi.1. Verilerin düzenlenmesi; yeniden kodlama işlemi; değişken değeri hesaplama işlemi bölümlerinin okunması. Kaynak: 59-68 [1].
6Konu Anlatımı: Verilerin basit, frekans, gruplanmış seriler ile gösterilmesi; sınıf genişliği seçimi, histogram çizimi,rastgele veya belli bir kurala göre örnek seçimi. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Basit rastgele örnek çekme ve histogram çizimi. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Sınıf aralığı seçiminin bilgi kaybı ve yorum üzerindeki etkisi. Kısa Sınav 3 (15 dk.): Ders sonunda, derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması 1. Basit/frekans/gruplanmış serilerin farklarının ve sınıf genişliği seçiminin özetlenmesi. Kaynak: Ders Kitabı: 67-81. 2. Örnekleme yöntemlerinin (basit rastgele, küme) karşılaştırılması. Kaynak: Ders Kitabı, 28-36.
7Konu Anlatımı: Verileri görselleştirme; kategorik ve nümerik değişkenler için grafik çizimleri, iyi görselleştirme ilkeleri. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Seçili veri seti için değişken türlerine uygun grafiklerin (çubuk, histogram, kutu, dağılım) paket programla çizilmesi ve kısaca yorumlanması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Grafik seçiminin ölçme düzeyi ve analiz amacına göre yapılmasının önemi.1. Veri görselleştirme ve keşfetme için grafiklerin kullanılması fikrinin incelenmesi. Kaynak: 79-96 [2]. 2. Kategorik ve sayısal değişkenler için uygun grafik seçimi ilkelerinin derlenmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 82-90.
8Ara Sınav 1
9Konu Anlatımı: Asimetri ve basıklık ölçüleri; kutu grafiği kuralları ve uç değer analizi. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Program yardımı ile kutu grafiği oluşturma ve aykırı değerleri işaretleme. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Aykırı değerler nasıl ele alınmalıdır? Dönüştürme, uç değerleri sınırlandırma ya da veri setinden çıkartma ne zaman yapılmalı? Kısa Sınav 4 (15 dk.): Ders sonunda, derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Simetrik ve simetrik olmayan dağılımlar hakkındaki bilgilerin gözden geçirilmesi ve etkinleştirilmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 149-151.
10Konu Anlatımı: Çapraz tablo analizi; satır ve sütun yönünde yüzdeleme yapma. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Program yardımı ile çapraz tablo oluşturma ve satır/sütun yüzdelerini yorumlama. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Satır–sütun yüzdeleme seçimi; olasılık oranının doğru okunması.1. Çapraz tablolar, koşullu yüzdeler ve yüzdeleme yönlerinin (satır/sütun) örneklerinin incelenmesi. Kaynak: 97-104 [1].
11Konu Anlatımı: Hipotez testine giriş; tek anakütle testleri; hata türleri, p-değeri; Ki-kare bağımsızlık testi. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Basit bir ki-kare bağımsızlık testi çıktısını okuma. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Tip I ve Tip II hata olasılıkları ile test gücü, örneklem büyüklüğü, ve anlamlılık düzeyi değiştiğinde nasıl değişir?1. Hipotez testi aşamalarının gözden geçirilmesi; parametrik ve parametrik olmayan hipotez testleri arasındaki farkın anlaşılması için bilgilerin incelenmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 227-233.
12Konu Anlatımı: Ki-kare temelli ilişki katsayıları; Phi, Cramer’s V, kontenjans katsayısı; güç/yorumlama aralıkları. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Verilen çapraz tablodan Cramer’s V hesaplama ve yorumlama. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Nominal vs. ordinal ölçme düzeyindeki değişkenlerde sınırlılıklar.1. İki nitel değişkenin kategorileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kaynak: 347-354 [1].
13Konu Anlatımı: Korelasyon analizi: Pearson vs. Spearman korelasyon katsayılarının varsayımları ve hesaplanması. Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Program yardımı ile korelasyon çıktısı ve saçılım diyagramı üretme. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Korelasyon katsayılarının yorumlanması; nedensellik yanılgısı.1. Korelasyon katsayısı; Pearson ve Spearman korelasyonunun varsayımları ve kullanım durumları hakkındaki bilgilerin incelenmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 297-300; 375-380 [1].
14Konu Anlatımı: Normal dağılıma uygunluğun araştırlması; grafiksel (histogram, Q-Q) ve istatistiksel (Shapiro–Wilk, Kolmogorov-Smirnov) testler; Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Histogram ve Q–Q grafiğiyle normallik varsayımının görsel olarak değerlendirilmesi. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Normallik varsayımı ne zaman gereklidir?1. Normallik varsayımının önemi; çarpıklık ve basıklık katsayılarına göre normalliğin control edilmesi bilgilerin gözden geçirilmesi ve etkinleştirilmesi. Kaynak: 83-87 [1]. 2. Shapiro–Wilk ve Kolmogorov–Smirnov testlerinin temel adımlarının gözden geçirilmesi. Kaynak: 90-93 [1].
15Konu Anlatımı: Konu tekrarı ve uygulamalar1. Önceki haftalarda paylaşılan ders notlarının gözden geçirilmesi.
16Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği430
Ödev
Sunum/Jüri
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar130
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati143
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması144
Derse Özgü Staj
Ödev
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği44
Projeler
Sunum / Seminer
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)115
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)120
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok