Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
OlasılıkIST113235300
ÖnkoşullarYok
YarıyılBahar
Dersin Diliİngilizce, Türkçe
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüZorunlu @ İstatistik Lisans Programı (%30 İngilizce)
Seçmeli @ Matematik Lisans Programı
Ders KategorisiTemel Meslek Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik Birimİstatistik Bölümü
Dersin KoordinatörüFatma Noyan Tekeli
Dersi Veren(ler)Fatma Noyan Tekeli
Asistan(lar)ı
Dersin AmacıBu dersin amacı, öğrencilerin olasılık dağılımlarını öğrenme, istatistiksel çıkarımın temel kavram ve yöntemlerini bilme ve bu bilgi ile yöntemleri anlamlı biçimde kullanma yeterliklerini kazandırmaktır.
Dersin İçeriğiKesikli ve sürekli olasılık dağılımları (Bernoulli, Binom, Poisson, Geometrik, Hipergeometrik, Uniform, Üstel, Normal, Gamma, Beta vb.); bu dağılımların özellikleri; beklenen değer ve varyans hesaplamaları. Örnekleme kuramı; örnekleme dağılımları ve tahmin edicilerin özellikleri. Anakütle parametreleri için güven aralıkları, Merkezi Limit Teoremi’nin uygulanması. Hipotez testleri: anakütle ortalaması, oranı ve varyansı için parametrik testler.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Akdeniz, Fikri. Olasılık ve İstatistik. 23. baskı, Akademisyen Kitabevi, 2022.
  • Serper, Özer. Uygulamalı İstatistik. 6. baskı, Ezgi Kitabevi, 2017.
  • Spiegel, Murray R.; Stephens, Larry J. Schaum’s Outline of Statistics. 3. baskı, Nobel Akademik Yayıncılık, 2013 (Türkçesi: Teori ve Problemlerle İstatistik, çeviri: A. Esin ve S. Çelebioğlu).
  • Ross, Sheldon M. A First Course in Probability. 10th ed., Pearson, 2019.
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Temel kavramlar ve metodoloji altyapısını kullanarak istatistiksel analiz becerilerini geliştirebileceklerdir.
  2. Kesikli ve sürekli olasılık dağılımlarını uygun problemlerde kullanabileceklerdir.
  3. Örnekleme dağılımlarını ve Merkezi Limit Teoremi’ni uygulayabileceklerdir.
  4. Anakütle parametreleri için güven aralıklarını tahmin edebileceklerdir.
  5. Farklı örneklem senaryolarında uygun hipotez testlerini seçebileceklerdir.
  6. Elde edilen bulgular üzerinden istatistiksel sonuç çıkarabileceklerdir.

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5DÖÇ-6

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Konu Anlatımı: Kesikli dağılımlara giriş: Uniform dağılım ve Bernoulli dağılımı Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Uniform ve Bernoulli dağılımları ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Kesikli dağılımların kullanım alanları ile ilgili tartışma yapılması.1. Uniform, Bernoulli ve Binom dağılımlarının tanımları ve özelliklerinin incelenmesi, okunması. Kaynak: Ders Kitabı, 197-200; 226.
2Konu Anlatımı: Binom dağılımı, Binom dağılımının beklenen değer ve varyansı, Binomun normale yakınsaması. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Binom dağılımı parametreleri ve normale yakınsama ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Binom dağılımının yaklaşık normal dağılım ile modellenmesinin avantaj ve sınırlılıkları ile ilgili tartışma yapılması. Kısa Sınav 1 (15 dk.): Ders sonunda, derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Binom dağılımının incelenmesi ve normale yakınsama koşullarının gözden geçirilmesi, Kaynak: Ders Kitabı, 200-207. 2. Kısa Sınav 1: (Şimdiye kadar görülen olasılık dağılımları) Kaynak: Ders Kitabı, 197-207, 226-227.
3Konu Anlatımı: Çok terimli (Multinomial) dağılım, Geometrik dağılım, Negatif Binom (Pascal) dağılım. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Çok terimli, Geometrik ve Negatif Binom (Pascal) dağılımlar ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Farklı kesikli dağılımlar arasındaki farklılıkları ile ilgili tartışma yapılması.1. Çok terimli, Geometrik ve Negatif Binom dağılımların olasılık fonksiyonlarının ve uygulama alanlarının incelenmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 207-216.
4Konu Anlatımı: Poisson dağılımı (beklenen değer ve varyans), Binomun Poisson’a yakınsaması, Poissonun normale yakınsaması. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Poisson dağılımı ile ilgili olasılık hesaplamaları ve yaklaşık yöntemler ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Poisson dağılımının farklı alanlardaki uygulamaları ile ilgili tartışma yapılması.1. Poisson dağılımının özelliklerinin ve Binom/Normal ile ilişkilerinin gözden geçirilmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 221-226.
5Konu Anlatımı: Sürekli dağılımlara giriş, Normal dağılım, Standart Normal dağılım, Standart Normal Eğrinin özellikleri, Binom dağılımına normal yaklaşım ve süreklilik düzeltmesi. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Normal ve Standart Normal dağılım ile ilgili olasılık hesaplamaları, z-değerlerinin yorumlanması ve Binom dağılımına Normal yaklaşım için uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Normal dağılımın istatistikteki merkezi rolü ve Binom dağılımının Normal dağılıma yaklaşımının uygulama1. Normal ve Standart Normal dağılımın temel özelliklerinin, z-tablolarının ve Binom dağılımına Normal yaklaşımın incelenmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 241–253. 2. Kısa Sınav 2: (Normal Dağılım) Kaynak: Ders Kitabı, 241-253.
6Konu Anlatımı: Düzgün dağılım, Üstel dağılım, Poisson–Üstel dağılım ilişkisi. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Sürekli dağılımlar için olasılık hesaplamaları ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Sürekli ve kesikli dağılımlar arasındaki temel farklar ile ilgili tartışma yapılması.1. Düzgün ve üstel dağılımların olasılık yoğunluk fonksiyonlarının incelenmesi, Poisson–Üstel ilişkilerinin gözden geçirilmesi. Kaynak: Ders Kitabı, 263–264.
7Konu Anlatımı: Gamma ve Beta dağılımları Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Gamma, Beta ve Normal dağılımlar için olasılık hesaplamaları ve yorumlamalar ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Gamma ve Beta dağılımlarının istatistiksel modellemedeki rolü ile ilgili tartışma yapılması.1. Gamma, Beta ve Normal dağılımlarının temel özellikleri ve kullanım alanlarının incelenmesi, Kaynak: Ders Kitabı, 265-272.
8Ara Sınav 1
9Konu Anlatımı: Örnekleme, Örnekleme Dağılımları, Nokta Tahminin Özellikleri. Sınıf-içi Uygulama (10 dk.): Örneklem dağılımları ve nokta tahminlerinin özellikleri üzerine uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Örnekleme dağılımlarının istatistiksel çıkarımlardaki rolü üzerine tartışma yapılması.1. Örnekleme kavramı, örneklem ortalaması ve varyansının özellikleri ile nokta tahminine ilişkin kavramların gözden geçirilmesi., Kaynak: Ders Kitabı, 329-341.
10Konu Anlatımı: Aralık tahmini: Anakütle ortalaması için güven aralığı. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Güven aralıkları ile ilgili örnekler çözülmesi. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Güven aralıklarının örnek büyüklüğü ile ilişkisi üzerine tartışma yapılması. Kısa Sınav 3 (15 dk.): Ders sonunda, derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması1. Anakütle ortalaması için güven aralıkları hakkında konun okunması. Kaynak: Ders Kitabı, 343-352. 2. Kısa Sınav 3: (Anakütle ortalaması için güven aralığı tahmini) Kaynak: Ders Kitabı, 343-352
11Konu Anlatımı: Merkezi Limit Teoremi ve anakütle ortalaması için güven aralığı. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): MLT’nin simülasyonla gösterimi ve ortalama için güven aralığı hesapları ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): MLT’nin çıkarımdaki önemi ile ilgili tartışma yapılması.1. Merkezi Limit Teoreminin okunması, Kaynak:Ders Kitabı, 352–359.
12Konu Anlatımı: Anakütle oranı ve varyansı için güven aralığı. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Oran ve varyans için güven aralığı hesaplamaları ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Oran ve varyans güven aralıklarının kullanım alanları ile ilgili tartışma yapılması.1. Anakütle oranı ve varyansı için güven aralığı konularının okunması, Kaynak: Ders Kitabı, 357–375.
13Konu Anlatımı: Hipotez testlerine giriş ve temel kavramlar; anakütle ortalaması için hipotez testleri. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Anakütle ortalaması için hipotez testleri ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): p-değeri ve karar kuralları ile ilgili tartışma yapılması. Kısa Sınav 4 (15 dk.): Ders sonunda, derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Hipotez testlerine ve anakütle ortalaması için hipotez testleri başlıklarının incelenmesi. Kaynak: Ders Kitabı s. 383–399. 2. Kısa Sınav 4: anakütle ortalaması için hipotez testleri, Kaynak: Ders Kitabı, 383–399.
14Konu Anlatımı: Anakütle oranı için hipotez testi; anakütle varyansı için hipotez testi. Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Oran ve varyans için hipotez testleri ile ilgili uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Oran ve varyans testlerinin pratikteki kullanım alanları ile ilgili tartışma yapılması.1. Anakütle oranı için hipotez testi; anakütle varyansı için hipotez test alt başlıklarının incelenmesi. Kaynak: Ders Kitabı, Bölüm 11, s. 403–418.
15Konu Anlatımı: Genel tekrar ve uygulama Sınıf-içi Uygulama (45 dk.): Dönem boyunca işlenen olasılık dağılımlarına ilişkin farklı veri setleri üzerinden olasılık yoğunluk fonksiyonlarının, dağılımların olasılık hesaplamalarının ve yaklaşık yöntemlerin uygulanması ile ilgili genel uygulama yaptırılması. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Sürekli ve kesikli dağılımlar arasında yöntem seçimi, dağılımların yorumlanması ve farklı alanlardaki uygulamalarında dikkat edilmesi gereken noktalar ile ilgili genel 1. Dönem boyunca öğrenilen olasılık dağılımları ile ilgili tanımlarının, ve kullanım alanlarının gözden geçirilmesi. Kaynak: Ders kitabı, tüm ilgili bölümler. 2. Önceki hafta örneklerinin ve uygulama sorularının tekrar edilmesi. Kaynak: Ders notları ve sınıf içi materyaller.
16Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım1410
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği420
Ödev
Sunum/Jüri
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar140
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati143
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması143
Derse Özgü Staj
Ödev
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği48
Projeler
Sunum / Seminer
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)116
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)116
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok